Οι Μίουοκ μας τα λένε σχεδόν όλα
Οι Μίουοκ είναι λαός της Βόρειας Καλιφόρνια που από πάντα μιλούσαν τη γλώσσα Μίουοκ που σημαίνει "λαός". Λευκοί ανθρωπολόγοι τους χώρισαν σε τέσσερις κατηγορίες ανάλογα με τη γεωγραφική παρουσία των επί μέρους φυλών και φατριών και ανάλογα με τις πιο παρόμοιες διαλέκτους Μίουοκ που μιλιόντουσαν. Έτσι έχουμε τους Μίουοκ της Οροσειράς Σιέρα, της Ακτής, της Λίμνης και του Κόλπου. Οι Μίουοκ μιλούσαν επτά διαλέκτους και σήμερα η γλώσσα τους βρίσκεται σε κίνδυνο να εξαφανιστεί, ενώ αρκετές από τις διαλέκτους έχουν ήδη εκλείψει. Σήμερα, αναγνωρίζονται επίσημα έντεκα φατρίες των Μίουοκ και γίνονται μεγάλες προσπάθειες να διαδοθεί η γλώσσα και στις νεότερες γενιές.
Λέγεται πως οι Μίουοκ κατέφτασαν στην Αμερικανική ήπειρο μέσω της Ασίας πριν από 20.000 χρόνια, ενώ υπάρχουν αρχαιολογικά δείγματα της παρουσίας τους εκεί όπου είναι εγκατεστημένοι μέχρι και σήμερα από 10.000 πριν. Μέχρι το 1.700 μ.Χ. ο πληθυσμός τους ήταν γύρω στις 300.000 ενώ με τον ερχομό των λευκών, έχουν φτάσει σήμερα να αριθμούν περίπου 3.000.
Βασική τους τροφή το καλαμπόκι και τα παράγωγά του, ενώ τα σπίτια τους ήταν από τα πιο σταθερά και περίπλοκα σε σύγκριση με άλλους λαούς της περιοχής. Κατασκευαζόταν από φλοιούς δέντρων και ο τρόπος που ακουμπούσαν για να στεθεροποιηθούν ήταν όντως μηχανική εφεύρεση! Πίστευαν σε δυο τοτέμ ζώων όπου το ένα συμβόλιζε το νερό και το άλλο τη γη και πίστευαν σε αυτά ως προγόνους των ανθρώπων.
Οι Μίουοκ έπαιζαν ένα είδος ποδοσφαίρου, το Πο' Σκο, με μεικτές ομάδες, άνδρες/γυναίκες. Τα κορίτσια μπορούσαν να κάνουν ότι ήθελαν για να βάλουν την μπάλα στο τέρμα εκτός από το να δαγκώνουν, ενώ τα αγόρια έπρεπε να χρησιμοποιούν μόνο πόδια. Τώρα, αν μια κοπέλα από την ίδια ομάδα κρατούσε την μπάλα, επιτρεπόταν κάποιος να τη σηκώσει και να τη μεταφέρει μέχρι το τέρμα!
Η μουσική τους, η κοουάνα συμπεριλάμβανε πολλά διαφορετικά τραγούδια, κυρίως ερωτικά και νανουρίσματα. Από τέχνη, οι Μίουοκ εξειδικεύονταν στα καλάθια. Άνδρες και γυναίκες φορούσαν κοσμήματα και είχαν τρυπημένα αυτιά. Όσο περισσότερα κοχύλια φορούσε κάποιος τόσο περισσότερο πλούτο διέθετε. Σας θυμίζει κάτι;
Ας πάμε όμως να δούμε συγκεκριμένα την ιστορία του Γίγαντα Γιαγιάλι και πως αυτή η ιστορία έχει πάρα πολλά στοιχεία που αν εξηγηθούν, μπορούν να μας καθοδηγήσουν σε επόμενες ιστορίες.
Καταρχήν η ροή αυτή καθεαυτή της ιστορίας. Ένα γεγονός δεν επαναλαμβάνεται σε τριάδες όπως σε ιστορίες που συναντάμε στην Ευρώπη και η συνεχής επανάληψη θα καταντούσε λίγο κουραστική, μόνο που σε κάθε επανάληψη προστίθεται και κάτι νέο, μια νέα δράση, ένα νέο συγμιότυπο. Αυτό είναι κάτι που μπορούμε να το δούμε και στα Ευρωπαϊκά παιδικά τραγούδια, όπου στίχο με στίχο κάτι αφαιρείται ή προστίθεται για να κρατήσει το ενδιαφέρον μα και για να διδάξει.
Τα ζώα και οι άνθρωποι είναι το ίδιο. Όταν μιλάμε για τον Σκίουρο, είναι άνθρωπος μα είναι και ζώο. Την ανθρώπινη πλευρά του τη βλέπουμε όταν φέρεται ανθρώπινα στον Γίγαντα, τον προσκαλεί σπίτι του, πάει και πιάνει κρέας και φέρνει στη γυναίκα του κ.λπ. Μα όταν έρχεται ο αδερφός του και... σκάβει τρύπες, ενώ χώνεται σε αυτές και βγάζει το κεφάλι του ζαλίζοντας τον Γιαγιάλι, είναι ξεκάθαρα το χαριτωμένο τρωκτικό που αγαπάμε. Αυτό το έχουμε συναντήσει και θα το συναντούμε συνεχώς σε ιστορίες Ιθαγενών της Αμερικής κι όχι μόνο στη Δυτική Ακτή. Τα ζώα θεωρούνταν πρόγονοι όλων των ανθρώπων και πιστεύεται ευρέως πως όλοι μας έχουμε στοιχεία και χάρες από τα ζώα, είμαστε ξαδέρφια και όλοι μας πλάσματα που πρέπει να συνυπάρχουμε. Γι αυτό και ένας Σκίουρος, μια... Αρκούδα συμπεριφέρεται σαν άνθρωπος και τούμπαλιν.
Μα γιατί παρόλο που φοβόταν ο Σκίουρος άφησε τον Γίγαντα να μπει σπίτι του; Η φιλοξενία είναι μεγάλο πράγμα. Ποτέ δεν αρνούμαστε σε ξένο. Κι αν δέχονται αργότερα οι παθόντες στωικά το έγκλημα που διαπράτεται εναντίον τους, η φιλοξενία ποτέ δεν δαιμονοποιείται και δεν κατηγορείται ως ο φταίχτης.
Ο Γίγαντας αποζητά συνεχώς την αποδοχή της γυναίκας του. Θυμάστε; Αυτό το είχαμε παρατηρήσει και στους Ατσομάουι, εδώ ο Γίγαντας λέει συνέχεια τι καλός που είναι που φέρνει κρέας και θρέφει την γυναίκα που έχει. Η γυναίκα είναι αυτή που θα προσέχει τα παιδιά του κι έτσι, όπως έχουμε δει και πριν, το να κρατά κανείς τη γυναίκα του ευχαριστημένη είναι μεγάλο προτέρημα αλλιώς, τα μαζεύει και γυρίζει στο πατρικό της! Α, ναι! Και το πατρικό είναι κάτι ιερό, αδιάβατο από τρίτους. Για αυτό και οι Γίγαντες πρέπει να προλάβουν τη νύφη τους πριν να φτάσει εκεί γιατί μετά δεν έχουν κανένα δικαίωμα να πάνε να την πάρουν.
Το να αφήνεις κάποιον άθαφτο είναι μεγάλο κακό. Είναι τραγικό και συνάμα συμβολικό που η νύφη άφησε τα δυο παιδιά του γίγαντα άθαφτα έτσι στο σπίτι. Όπως θα δούμε και σε μελλοντικές ιστορίες, το να αφήνεις κάποιοπν άθαφτο είναι είτε ένδειξη απώλειας σεβασμού, ένα μήνυμα εχθρότητας, είτε αμέλεια, που γίνεται αφορμή για διόρθωση του κακού αυτού. Γενικά, ας θάβουμε τα πτώματα γιατί ποτέ δεν ξέρεις...
Τα όνειρα λένε την αλήθεια. Ο αδερφός του Σκίουρου ψυχανεμίστηκε το κακό που είχε βρει τον αδερφό του, ενώ οι Γίγαντες είδαν το διαμελισμένο σώμα του δικού τους αδερφού ως ένδειξη της ευημερίας του. Μάλιστα, έπειτα κοιμόντουσαν επί τούτου για να βρουν τη λύση στο πρόβλημά τους. Τα όνειρα έχουν μεγάλη δύναμη για τους Ιθαγενείς και είν αι πάλι κάτι που απαντάται παντού. Και δεν είναι μόνο προτέρημα των σαμάνων.
Στο τέλος, η γυναίκα κάνει περίληψη του τι έγινε, ενώ ταυτόχρονα δίνει και το τέλος της. Πολλές φορές θα συναντήσουμε στο τέλος μιας ιστορίας μια... περίληψη από αυτόν/ή που την έζησε. Υπονοείται πως έτσι περνά η ιστορία στον λαό και ότι είναι αληθινή. Επίσης, θα δούμε και δηλώσεις λήξης της ιστορίας, κάτι που έχει καταγραφεί όταν οι ιστορίες διηγούνται ζωντανά και πρέπει να γίνει ξεκάθαρο πότε μπορούν οι παρευρισκόμενοι να σηκωθούν.
Πηγές: